Ελευθεροτυπία, 11/12/02
Η δυναμική του σχεδίου Ανάν έγκειται σε δύο σημαντικά νέα στοιχεία σε σχέση με προηγούμενες προτάσεις για λύση του Κυπριακού: α) είναι ιδιαίτερα λεπτομερές ώστε να μην αφήνει πολλά κενά και β) προτείνει σφιχτή διαδικασία συζήτησης. Περιεχόμενο και διαδικασία αλληλοσυμπληρώνονται για να εξυπηρετήσουν ένα καίριο στόχο: να μην οδηγηθούμε σε ατέρμονες συζητήσεις και σε νέα αποτελμάτωση του Κυπριακού. Αυτά είναι μεγάλα πλεονεκτήματα καθώς συμπιέζουν τον Ντενκτάς και την αδιάλλακτη μερίδα μέσα στα κέντρα εξουσίας στην Τουρκία που θα ήθελαν να συνεχιστεί η σημερινή ουσιαστική διχοτόμηση. Σε αυτό συμβάλλει θετικά και η δυνατότητα που διατηρεί ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ να συμπεριλάβει στο τελικό σχέδιο, που θα τεθεί στο δημοψήφισμα, τη δική του εκδοχή σε ό,τι δεν μπορέσουν να συμφωνήσουν στις διαπραγματεύσεις οι δύο πλευρές.
Ο χρόνος για λύση –ή έστω για το βασικό πλαίσιο- μέχρι το τέλος της Συνόδου της Κοπεγχάγης επαρκεί, εφόσον υπάρξει η πολιτική βούληση απ’ όλες τις πλευρές. Πέραν του γεγονότος ότι οι βασικές παράμετροι του σχεδίου ήταν γνωστές από τις διακοινοτικές συνομιλίες, είναι φανερό ότι δεν μπορούν να υπάρξουν επί του σχεδίου σημαντικές αλλαγές αλλά μόνο μικρές βελτιώσεις και αυτές με αμοιβαία ανταλλάγματα. Σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να υπάρξει υπέρβαση του χρονικού ορόσημου της 28ης Φεβρουαρίου, ώστε να προετοιμαστούν τα δημοψηφίσματα.
Στην Κοπεγχάγη πρέπει να γίνουν δύο πράγματα. Πρώτον, να πάρει η Τουρκία σημαντικά ανταλλάγματα για την ευρωπαϊκή προοπτική της για να συμφωνήσει σε λύση του Κυπριακού. Δεύτερον, να συνεχίσει να αποδεικνύει η ελληνοκυπριακή πλευρά την ειλικρινή και έμπρακτη επιθυμία της για λύση ώστε να σιγουρευτεί η ένταξή της. Η ένταξη της Κύπρου αποσυνδέεται από τη λύση του Κυπριακού εφόσον διατηρεί τη θετική στάση της η ελληνοκυπριακή πλευρά. Επίσης, τη θετική (ή όχι) στάση της ελληνοκυπριακής πλευράς στο δημοψήφισμα που θα ακολουθήσει, θα συνεκτιμήσουν τα κοινοβούλια των 15 χωρών-μελών της Ε.Ε. από τα οποία εξαρτάται η επικύρωση της ένταξης της Κύπρου.
Ακριβώς επειδή θα ενταχθεί η Κύπρος, θα πρέπει η δική μας πλευρά να κάνει το παν να προηγηθεί λύση για να μπει πραγματικά (και όχι μόνο νομικά) ολόκληρο το νησί, ώστε να εκλείψουν οι κίνδυνοι να εδραιωθεί η διχοτόμηση. Εξάλλου, ο απόλυτος αυτοματισμός της ενοποίησης της Γερμανίας δεν πρόκειται να υπάρξει. Διότι εάν και όποτε φτάσει η στιγμή της πραγματικής ένταξης του κατεχομένου σήμερα τμήματος, θα πρέπει ούτως ή άλλως να προϋπάρξει λύση του Κυπριακού.
Το σχέδιο Ανάν αποτελεί μια ισορροπημένη και ικανοποιητική βάση για λύση. Προσφέρει διεθνείς εγγυήσεις για την ακεραιότητα του νησιού με τις αρμοδιότητες της πολυεθνικής στρατιωτικής δύναμης και έλεγχο των συνόρων του με την αστυνομία του κεντρικού κράτους. Εφαρμόζει τα ψηφίσματα του ΟΗΕ θεσπίζοντας ενιαία κυριαρχία, διεθνή προσωπικότητα και ιθαγένεια και όπως σε κάθε ομοσπονδιακό κράτος του κόσμου δημιουργεί θεσμούς συνεταιρικότητας και συγκυβέρνησης. Ωθεί σε συνεργασία μεταξύ ελληνοκυπριακών και τουρκοκυπριακών κομμάτων για την εκλογή της συλλογικής προεδρίας. Θεσπίζει μεν αποκλίσεις από το ευρωπαϊκό κεκτημένο, παρεμφερείς όμως με υπάρχουσες και σε άλλες περιοχές της Ε.Ε. Προσφέρει την καλύτερη μέχρι τώρα πρόταση για κατανομή εδαφών και αριθμό προσφύγων που επιστρέφουν.