Μια ματιά στο εσωτερικό των κομμάτων αρκεί για να διαπιστώσει κάποιος ότι το πολιτικό σύστημα και οι υπάρχοντες κομματικοί οργανισμοί είναι σε φάση κρίσης. Στο ΠΑΣΟΚ η έκρηξη υποκειμενισμών, διαφωνιών και δυσαρέσκειας, θολώνει την εικόνα της κυβέρνησης και αποσυσπειρώνει την κοινωνική βάση του κυβερνώντος κόμματος.
Στην ΝΔ μαίνεται ο εσωτερικός εμφύλιος, ενώ γίνεται ακόμα πιο έντονη η απροσδιοριστία ως προς το ακριβές στίγμα της. Το ΚΚΕ «ξεκαθάρισε» τις γραμμές του, έμεινε με μοναδικό σύμμαχο την κα Κανέλλη. Η ηγεσία του ΣΥΝ συνεχίζει τα οχυρωματικά έργα για να αντέξει στις «επιθέσεις» από το ΠΑΣΟΚ, καθώς το πάθημα των πρόσφατων εκλογών δεν έγινε μάθημα, η απουσία εναλλακτικής πρότασης είναι κραυγαλέα, ο κομματικός πατριωτισμός δεν αποδίδει πλέον.
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα είναι φυσιολογικό να προβάλλει έντονα η ανάγκη για αναδιάταξη – ανασύνθεση του πολιτικού σκηνικού. Ο κ. Αβραμόπουλος αποπειράται να απαντήσει σε ένα υπαρκτό αίτημα της ελληνικής κοινωνίας. Τον διευκολύνουν δε, όσοι στο ΠΑΣΟΚ και την ΝΔ αγνοούν αυτό το αίτημα και ομνύουν στην (χαμένη) τιμή του δικομματισμού.
Ο κ. Αβραμόπουλος πιθανόν δεν θα ανατρέψει το υπάρχον πολιτικό σκηνικό δημιουργώντας ένα ισχυρό τρίτο πόλο. Όμως είναι βέβαιο ότι θα συμβάλλει στην αναδιάταξη και πιθανότατα στην διεύρυνση του χώρου της Κεντροδεξιάς. Κατά τούτο δεν αποτελεί απλώς εσωτερικό πρόβλημα της ΝΔ. Αν η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ αντιμετωπίσει την εξέλιξη, οχυρωμένη πίσω από την εξαιρετική μεταχείριση που προβλέπει ο εκλογικός νόμος στο πρώτο κόμμα, θα έχει κάνει μεγάλο λάθος. Αν μέσα στην κοινωνία ενισχυθεί το βάρος των διαφόρων συνιστωσών της Κεντροδεξιάς, το δίχτυ προστασίας του εκλογικού νόμου δεν θα αντέξει. Ακόμα πιο μυωπική θα είναι μια στάση που θα ερωτοτροπεί με την ιδέα μιας συνεργασίας ΠΑΣΟΚ και κόμματος Αβραμόπουλου. Ο κόσμος του ΠΑΣΟΚ και της δημοκρατικής Αριστεράς δεν πρόκειται να ενθουσιαστεί από μια τέτοια μετατόπιση.
Αλλού βρίσκεται η διέξοδος. Ο Κ. Σημίτης ήρθε στην εξουσία επικεφαλής μίας άτυπης παράταξης που ξεπέρασε κατά πολύ τα όρια του ΠΑΣΟΚ. Στο πρόσωπο του κέρδισαν οι ιδέες και οι προτάσεις της Κεντροαριστεράς. Για να εδραιωθούν αυτές οι ιδέες και να υλοποιηθούν οι προτάσεις, πρέπει και το πολιτικό υποκείμενο να αντιστοιχηθεί με αυτό το πλειοψηφικό ρεύμα. Πολύ απλά λοιπόν ήρθε η ώρα να συγκροτηθεί η πολυφωνική παράταξη της Κεντροαριστεράς ή της πληθυντικής Αριστεράς. Ο ρόλος του ΠΑΣΟΚ προφανώς θα είναι κεντρικός, καθοριστικής όμως σημασίας θα είναι και η ετοιμότητα της - διάχυτης σήμερα - εκσυγχρονιστικής Αριστεράς να ανταποκριθεί σε μία τέτοια εξέλιξη.
Ο πρωθυπουργός σε ομιλίες του δείχνει να αντιλαμβάνεται αυτή την ανάγκη, όμως στην πράξη έχουν γίνει ελάχιστα βήματα. Ισχυρές δυνάμεις μέσα στο ΠΑΣΟΚ – και όχι υποχρεωτικά της ίδιας κατεύθυνσης και προέλευσης – φρενάρουν αυτή την εξέλιξη από μια εσφαλμένη αίσθηση αυτάρκειας και αλαζονείας της εξουσίας. Έτσι, και το κυβερνητικό έργο υπονομεύεται από ένα εν εξελίξει ανταρτοπόλεμο, και το ΠΑΣΟΚ ως κόμμα «κλείνει» αντί να ανοίγει και η συγκρότηση του πολύχρωμου πόλου του προοδευτικού εκσυγχρονισμού καρκινοβατεί. Η κοινωνική δυναμική που στήριξε και στηρίζει τον Κ. Σημίτη δοκιμάζεται έντονα, ο κόσμος της εκσυγχρονιστικής Αριστεράς προβληματίζεται από την δυστοκία στη συγκρότηση της Κεντροαριστεράς, που αποτελούσε τον τρίτο διακηρυγμένο στόχο του πρωθυπουργού μετά την ΟΝΕ και το Ελσίνκι.
Τώρα είναι η ώρα του πρωθυπουργού. Η πρωτοβουλία πρέπει να προέλθει από αυτόν.
*Ο Νίκος Μπίστης είναι εκπρόσωπος της Ανανεωτικής Εκσυγχρονιστικής Κίνησης της Αριστεράς