Του Θόδωρου Τσίκα, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 30-6-03
Στην συνάντηση κορυφής ΕΕ-ΗΠΑ στην Ουάσιγκτον πραγματοποιήθηκε το πρώτο βήμα εξομάλυνσης των ευρω-αμερικανικών σχέσεων. Είναι αυτό αρνητική εξέλιξη; Aντιθέτως. Αν στόχος μας είναι μία δημοκρατική «παγκόσμια διακυβέρνηση», αυτό θα επιτευχθεί μόνο μέσα από ένα πλαίσιο ισότιμης συνεργασίας ΕΕ-ΗΠΑ τόσο διμερώς όσο και εντός των διεθνών οργανισμών.
Βεβαίως για να δημιουργηθεί ένα τέτοιο πλαίσιο, πρέπει αφενός να εγκαταλείψουν οι ΗΠΑ τις αντιλήψεις μονομερούς παρέμβασης στο διεθνές σκηνικό, που κυριαρχούν σήμερα στην κυβέρνηση Μπους. Κάτι τέτοιο όμως θα επιτευχθεί μόνο αν υπάρχουν ομαλές διατλαντικές σχέσεις. Τουναντίον σε μια πραγματικότητα ανταγωνισμού ΗΠΑ-Ευρώπης, θα βρουν εύφορο πεδίο ηγεμονίας, οι πιο αλαζονικές, επιθετικές, υπερσυντηρητικές δυνάμεις των ακραίων Ρεπουμπλικάνων της Αμερικής.
Αφετέρου, για να υπάρξει ισοτιμία ΕΕ-ΗΠΑ , πρέπει η Ευρώπη να επιδιώξει την αυτονομία της προχωρώντας προς μια ενιαία εξωτερική πολιτική και άμυνα, που θα της δώσει τη δυνατότητα να παίξει έναν αυξημένο διεθνή ρόλο. Και αυτή η προσπάθεια προϋποθέτει ομαλές διατλαντικές σχέσεις. Διότι σε ένα κλίμα ρήξης με τις ΗΠΑ η Ευρώπη θα διχαστεί εσωτερικά σε «ατλαντιστές» και «ευρωπαϊστές», θα ακυρωθούν τα πιό τολμηρά βήματα ενοποίησης, δεν θα μπορεί η ΕΕ να επηρεάζει τις ΗΠΑ στις κρίσιμες αποφάσεις ενώ κινδυνεύει να ηττηθεί πριν ακόμα αρχίσει η «αναμέτρηση» .
Οι δυό πλευρές διατηρούν τις διαφορετικές απόψεις τους και αυτό εκφράστηκε στο Λευκό Οίκο. Ορθώς η ΕΕ ορίζει ως μείζονες απειλές για την παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια την τρομοκρατία και την διάδοση όπλων μαζικής καταστροφής. Αυτό δεν αποτελεί φιλοαμερικανισμό ,όπως πολλοί εμβριθείς έσπευσαν να χαρακτηρίσουν, αλλά αντανακλά την ωμή πραγματικότητα. Τονίζεται, όμως, στο ευρωπαϊκό στρατιωτικό δόγμα ασφαλείας ότι αυτές οι απειλές πρέπει να αντιμετωπίζονται κυρίως με πολιτικά, διπλωματικά και αστυνομικά μέτρα και μόνο σε έσχατη ανάγκη να υπάρχει προσφυγή στη βία. Και υπογραμμίζεται ότι σε αυτή την περίπτωση, απαιτούνται πολυμερείς αποφάσεις της διεθνούς κοινότητας και πρωτίστως του ΟΗΕ.Αυτή η συγκεκριμένη διατύπωση εμπεριέχεται, μάλιστα, και στην κοινή διακήρυξη ΗΠΑ-ΕΕ για την καταπολέμηση των όπλων μαζικής καταστροφής
Εξάλλου η ευρωαμερικανική συνεργασία φαίνεται ότι αποδίδει καρπούς στις προσπάθειες για επίλυση διεθνών προβλημάτων όπως το Μεσανατολικό και το Κυπριακό, στην καταπολέμηση φτώχειας και ασθενειών στον «Τρίτο Κόσμο», είναι απαραίτητη για την ρύθμιση του παγκοσμίου εμπορίου ενώ χωρίς αυτήν δεν θα μπορέσουν να ενισχυθούν οι διεθνείς οργανισμοί όπως ο ΟΗΕ. ΄Οσον αφορά τη συμφωνία δικαστικής συνεργασίας, δεν χρειάζονται ούτε καταστροφολογίες αλλά ούτε και εφησυχασμός. Υπάρχουν πολλά κενά, «γκρίζες ζώνες», ασάφειες και αμφίσημες διατυπώσεις και γι’ αυτό απαιτείται επαγρύπνηση με στόχο το σεβασμό των κανόνων του κράτους δικαίου κατά την εφαρμογή της
ΕΕ και ΗΠΑ μπορούν να οικοδομήσουν μιά ισότιμη σχέση, ως δύο ισχυροί εταίροι με κοινά ζωτικά συμφέροντα τόσο στη διεθνή σκηνή όσο και στην ανοικτή αγορά της παγκοσμιοποίησης. Οπως μάλιστα έχει τονίσει ο υπουργός εξωτερικών της Γερμανίας και ηγέτης των Πρασίνων, Γιόσκα Φίσερ: «Δεν είναι δυνατόν (οι Ευρωπαίοι) να επιρρίπτουμε στις ΗΠΑ την ευθύνη για την αδυναμία μας. Αντιθέτως, οφείλουμε να ενισχύσουμε τη συνεργασία μας, να ενδυναμώσουμε την ευρωπαϊκή σποvδυλική στήλη και να διατηρήσουμε ταυτοχρόνως τις διατλαντικές σχέσεις, που αποτελούν καίριο παράγοντα της πολυεθνικής συνεργασίας».