Εφημερίδα «Μαδεδονία» 4\5\02
To πρόβλημα των ναρκωτικών στην Ελλάδα αποκτά όλο και μεγαλύτερη οξύτητα. Η χρήση επεκτείνεται γενικά: η επέκταση καλύπτει όλο και μικρότερες ηλικίες. Οι διαστάσεις του προβλήματος έχουν ήδη γίνει δραματικές. ΄Εναντι αυτού του αναμφίβολου γεγονότος έχουμε από τη μία, περίσσια συζητήσεων ενώ από την άλλη, έλλειψη συγκεκριμένων δράσεων.
Στις γενικές συζητήσεις πάντα επισημαίνεται η σχέση της χρήσης ναρκωτικών με τα κοινωνικά προβλήματα (με την ανεργία, τη φτώχια, τη μοναξιά, την αποϊδεολογικοποίηση). Αυτή είναι μια αλήθεια γενικά. ΄Όμως μια αλήθεια γενικά, δεν είναι μια πλήρης αλήθεια. Απαιτείται συγκεκριμένη ειδική προσέγγιση από την οποία φαίνεται ότι ο συσχετισμός με τα κοινωνικά προβλήματα είναι μεν υπαρκτός αλλά επίσης είναι περίπλοκος και καθόλου ευθύγραμμος. Είναι ενδιαφέρον σ’ αυτό το επίπεδο να επισημανθεί ο διαταξικός χαρακτήρας που φαίνεται να έχει το πρόβλημα. Ακόμα ότι σε σαφώς δυσχερέστερες από τη σημερινή, κοινωνικές περιόδους δεν υπήρχε τέτοια έξαρση χρήσης ή επίσης ότι κοινωνίες τελείως διαφορετικού τύπου από τη δική μας είχαν πολύ εντονότερο πρόβλημα. Μια γενική και αφηρημένη θεώρηση λοιπόν δεν αποτελεί πάντα επαρκή οδηγό δράσης. Αντίθετα, συχνά, οι γενικεύσεις οδηγούν σε δογματικές εμμονές και αυτές με τη σειρά τους σε θεωρίες ευθύγραμμης αναλογικότητας όπου η επίλυση του προβλήματος υποχρεωτικά συνδέεται με μεγάλες κοινωνικές ανατροπές και μετατροπές. Χωρίς να παραβλέπει κανείς τη σχετική αλήθεια αυτής της εκτίμησης πρέπει να επισημάνει ότι με αυτή τη λογική η αντιμετώπιση του προβλήματος παραπέμπεται (αθέλητα ή όχι) στις ελληνικές καλένδες.
Πρέπει να ξεκινήσουμε από μια θέση: Η σημερινή κοινωνία, με τις αδυναμίες και τα ζητούμενά της, αυτή ακριβώς, μπορεί και πρέπει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. ΄Όχι η αυριανή, όχι μια παραδείσια, ουτοπική κοινωνία αλλά η σημερινή, έχει τις εσωτερικές δυνάμεις για μια μεγάλη εκστρατεία καταπολέμησης των ναρκωτικών. Και από μια στοιχειώδη ανάλυση φαίνεται ότι πρώτα απ’ όλα πρέπει να δούμε το πρόβλημα στην παγκόσμια και στην οικονομική του διάσταση. Το ενιαίο κύκλωμα ναρκωτικών και πορνείας καλύπτει σχεδόν το 15% του ακαθάριστου παγκόσμιου προϊόντος. Υπάρχουν χώρες (φτωχές χώρες) στη Λ. Αμερική και Ασία όπου όλη σχεδόν η οικονομία τους είναι προσανατολισμένη στην παραγωγή και διακίνηση ναρκωτικών. Είναι βέβαιο ότι απαιτείται η αντιμετώπιση σε διακρατικό επίπεδο, σε επίπεδο διεθνών οργανώσεων, για τη διαμόρφωση μιας κοινής στρατηγικής που θα ρυθμίζει και θα ελέγχει την παραγωγή και τη διακίνηση, που θα σπάζει τον οικονομικό κύκλο του κέρδους. Χωρίς μια τέτοια παγκόσμια συμφωνία –που δεν θα περιορίζεται στην αστυνόμευση- και που προφανώς θα χρειαστεί οικονομικά μέσα και χρηματοδότηση, οι τοπικές – εθνικές προσπάθειες εκ των πραγμάτων υπονομεύονται και παραμένουν ατελείς.
Εν τούτοις και στο εθνικό επίπεδο (στην Ελλάδα) πρέπει να επισημάνουμε ότι απαιτούνται δράσεις σε πολλούς άξονες.
- Πρώτα και κύρια στον άξονα της πρόληψης. Χωρίς ένα τέτοιο προσανατολισμό το φαινόμενο θα επανέρχεται σαν φαύλος κύκλος. ΄Ολες οι άλλες δράσεις θα γίνονται σε τελευταία ανάλυση μάταιες.
Πρόληψη πρακτικά και κυρίως σημαίνει ενημέρωση και πάλι ενημέρωση προσανατολισμένη στις μικρές ηλικίες αλλά και στους γονείς. Ταυτόχρονα είναι βέβαιο ότι υπάρχουν προβλήματα η αντιμετώπιση των οποίων συμβάλει αποφασιστικά στην πρόληψη. Η περιθωριοποίηση τμημάτων του πληθυσμού, ο αποκλεισμός τους από την οικονομική διαδικασία και γενικά την κοινωνική λειτουργία διαμορφώνουν δεξαμενές διαρκούς τροφοδότησης του φαινομένου.
Εδώ πια έχουμε να κάνουμε με καθαρή πολιτική. Και άρα – παρά τον κίνδυνο δογματισμού που ήδη επεσήμανα- πρέπει να τονιστεί ότι ο οικονομικός νεοφιλελευθερισμός δημιουργεί κοινωνικά ρήγματα που απορυθμίζουν ούτως ή άλλως την κοινωνική συνοχή δημιουργώντας στρατιές απελπισμένων ανθρώπων.
- Στον άξονα της θεραπείας ήδη εξαρτημένων ατόμων πρέπει να αποδεχτούμε στην πράξη ένα θεραπευτικό πλουραλισμό σε συνδυασμό με το κριτήριο του πρακτικού αποτελέσματος.
- Στον άξονα της κοινωνικής επανένταξης πρέπει να σταθούμε σε μια πραγματική πολιτική κινήτρων αλλά και σε μια εκστρατεία διαφώτισης της κοινής γνώμης για την καταστολή του ελλοχεύοντος κοινωνικού ρατσισμού.
Για όλες αυτές τις δράσεις απαιτούνται:
α) Κοινωνική ευαισθησία και αυτενέργεια. Δεν μπορεί όλα να ανατίθενται στο κράτος.
β) Συγκεκριμένη κρατική πολιτική, που περιλαμβάνει αναμφίβολα δαπάνες. Καμία πολιτική δεν είναι δυνατή χωρίς την ανάλογη επένδυση- χρηματοδότηση. ΄Όλα τα άλλα είναι φλυαρίες και υποκρισία.
γ) Νομική μεταρρύθμιση για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα αλλά και ανθρωπιά.
Παρά τις δυσκολίες που δημιουργεί ο συντηρητισμός και η ελλιπής κατανόηση του φαινομένου είναι φανερό ότι το νομοθετικό πλαίσιο πρέπει ν’ αλλάξει. Είναι απαραίτητη μια γενικευμένη συζήτηση χωρίς δογματισμούς που θα διαμορφώσει και την απαιτούμενη συναίνεση. Πρέπει να επισημανθεί ότι η συζήτηση δεν πρέπει να πολωθεί πάνω στην πρόταση για το διαχωρισμό «μαλακών» και «σκληρών» ναρκωτικών και την συνακόλουθη αποποινικοποίηση. Η πρόταση, αν και ενδιαφέρουσα, δεν αποτελεί στρατηγικό κλειδί για την καταπολέμηση των ναρκωτικών. Τα στρατηγικά κλειδιά παραμένουν η πρόληψη και ο παγκόσμιος έλεγχος της παραγωγής και της μεγάλης διακίνησης.
δ) Στον τομέα της καταστολής και αστυνόμευσης είναι κύριας σημασίας η κάθαρση των διωκτικών μηχανισμών καθώς τα φαινόμενα διαφθοράς είναι πια φανερά μεγάλης έκτασης.
Τέλος, οι πολιτικοί φορείς, η κυβέρνηση και όλα τα κόμματα κρίνονται και σ’ αυτό το ζήτημα. Κρίνονται όχι από τους λόγους συμπαθείας που συνήθως εκφωνούν αλλά από τις συγκεκριμένες δράσεις που προτείνουν και εφαρμόζουν.