αεκα.gr


ΑΕΚΑ
Άρθρα

Παρουσίαση πρακτικών της ημερίδας: «Κοινωνική ασφάλιση και ισότητα των φύλων»

Θα ήθελα να ευχαριστήσω την κ. Καραμάνου για την τιμή της πρόσκλησης να συμμετάσχω, με τους υπόλοιπους εκλεκτούς/ές προσκεκλημένους/ες της, στην παρουσίαση των πρακτικών της ημερίδας που οργάνωσε τον περασμένο Δεκέμβριο.

Θα ήθελα, επίσης, να την ευχαριστήσω για την ιδέα που είχε τότε να οργανώσει αυτή την ημερίδα αλλά και επειδή σε διάστημα μόλις τεσσάρων μηνών παρέδωσε στην κυκλοφορία το βιβλίο με τα πρακτικά της, βοηθώντας έτσι αποφασιστικά στη διάδοση των ιδεών που διατυπώθηκαν σ’ αυτήν.

Θα ήθελα, όμως, στο τέλος των εισαγωγικών να διατυπώσω μια ένσταση. Πιστεύω πως και για λόγους κυκλοφοριακούς και για λόγους ουσιαστικούς ο τίτλος του βιβλίου θα μπορούσε να είναι κάτι σαν: «Γκρεμίζοντας τους μύθους».

Οι μύθοι στους οποίους αναφέρομαι είναι προφανείς και θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον η ανάλυση του τρόπου κατασκευής τους.

Στην πρώτη σελίδα του βιβλίου που έχετε στα χέρια σας υπάρχει μια αφιέρωση που γράφει: «Στις Ελληνίδες που αναγνωρίστηκαν ως πολίτες της χώρας τους, μόλις πριν από 50 χρόνια!»

‘Ομως, αν παρακολουθήσει κανείς τη δημόσια συζήτηση για το ασφαλιστικό σύστημα όσον αφορά τις γυναίκες θα νομίσει ότι όχι απλώς η αναγνώριση αυτή αλλά η ισότητα για να μην πω η …μητριαρχία υπήρχε σε όλη τη διάρκεια της –σύμφωνα με τα γνωστα ιδεολογήματα- τρισχιλιετούς πορείας του έθνους !

Πράγματι, δεν υπάρχει περίπτωση να θιγεί οποιοδήποτε σχετικό ζήτημα και να μη ξεσηκωθεί θύελλα αντιδράσεων. Είναι εύλογο, λοιπόν, να νομίσει κανείς -αν, βέβαια, δεν παροικεί στην Ιερουσαλήμ- ότι η χώρα μας διαθέτει ένα τέλειο συνταξιοδοτικό σύστημα όσον αφορά τις γυναίκες αλλά και άψογη «παράπλευρη» κοινωνική πολιτική κι ότι συνακόλουθα δεν πρέπει ν’ αλλάξει τίποτα.

Προφανώς πρόκειται για έναν υπερμεγέθη μύθο, τον οποίο συντηρούν πάρα πολλοί, δυστυχώς, μάλιστα, αρκετοί απ’ αυτούς στο όνομα των προοδευτικών ιδεών, θέμα στο οποίο θα επανέλθω.

Στο «ροκάνισμα» αυτού του μύθου συμβάλλει η κυκλοφορία του βιβλίου που παρουσιάζεται σήμερα.

‘Οχι μόνο δεν ισχύει ο περί ου ο λόγος μύθος αλλά, αντίθετα, το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα αλλά και συνολικά το ισχνό ελληνικό κοινωνικό κράτος θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι εχθρικό προς τις γυναίκες.

Ανασφάλιστες που δεν δικαιούνται οποιαδήποτε σύνταξη, ασφαλισμένες αλλά με αριθμό ενσήμων που είναι κάτω από το αρκετά υψηλό όριο που επιτρέπει συνταξιοδότηση, ανυπαρξία ευνοϊκών ρυθμίσεων -αντίστοιχων με τα ισχύοντα σε άλλες χώρες της Ευρώπης- για την περίοδο της πραγματικής ανατροφής των παιδιών ή για περιόδους φροντίδας υπερηλίκων ή συγγενών, καχεκτική κοινωνική πολιτική και αντίστοιχες κοινωνικές υπηρεσίες (σε αντίθεση με τους πόρους που διατίθενται στις συντάξεις) που να κάνει τη ζωή των γυναικών -και όχι μόνο- ευκολότερη, άγνοια των νέων εξελίξεων (αύξηση διαζυγίων, ελεύθερων συμβιώσεων, μονογονεϊκών οικογενειών κ.ο.κ.) και απουσία αντίστοιχων ρυθμίσεων.

Αυτά και άλλα πολλά, που αναπτύσσονται εξαιρετικά στα πρακτικά της ημερίδας που έχετε στα χέρια σας, ανατρέπουν το μύθο στον οποίο αναφερθήκαμε. Κι, όμως, αυτός καλά κρατεί.

Στην ουσία ο μύθος στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο σε ένα θέμα: στα χαμηλότερα όρια συνταξιοδότησης για τις γυναίκες. Για χάρη του παραβλέπονται όλα τα αρνητικά του ασφαλιστικού συστήματος για τις γυναίκες. Για χάρη του ανακράζεται το «κάτω τα χέρια από το συνταξιοδοτικό».

Στο βιβλίο που παρουσιάζεται σήμερα αποδεικνύεται γιατί συνιστά παραλογισμό να μην υποστηρίζεται η γυναίκα την περίοδο που γίνεται μητέρα και ανατρέφει το παιδί της αλλά να «βγαίνει» στη σύνταξη νωρίτερα, όταν, πλέον, το παιδί της είναι σε προχωρημένη εφηβεία. Αποδεικνύεται, επίσης, γιατί το μέτρο αυτό είναι, τελικά, βλαπτικό για τη γυναίκα ως φύλο.

Παρ’ όλα αυτά και παρά τις σχετικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, που, επίσης, παρατίθενται στο βιβλίο, ο μύθος επιμένει. Γιατί, είναι το απεγνωσμένο, πλέον, ερώτημα. Η απάντηση περιέχεται και αυτή στο βιβλίο: «… Οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης δεν είναι είναι εξίσου ενοϊκές για όλες τις γυναίκες (..) αφορούν κυρίως τις γυναίκες που εργάζονται στο Δημόσιο και στον υπόλοιπο προστατευμένο τομέα της οικονομίας (ΔΕΚΟ – τράπεζες κ.λπ.) …»

Εδώ ήρθαμε, θα μπορούσε να αναφωνήσει κανείς. Αν στην απάντηση αυτή συνυπολογίσει την υπεραντιπροσώπευση του συγκεκριμένου τομέα στη ΓΣΕΕ και σε ορισμένα κόμματα αντιλαμβάνεται και τη δημιουργία του μύθου και την επιμονή του και τη σχετική αδιαφορία για τα προβλήματα των λοιπών «πληβείων» γυναικών.

Αντιλαμβάνεται, επίσης, και κάτι άλλο, το οποίο, ίσως, η κ. Καραμάνου θα προτιμούσε να ξεχάσει. Θα θυμάστε ότι όταν διεξήχθη η ημερίδα η μεν κ. Καραμάνου αποδοκιμάσθηκε τόσο από τη ΓΣΕΕ όσο και από το ίδιο της το κόμμα με ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου του ΠΑΣΟΚ, ο δε κ. Σπυρόπουλος εξαναγκάσθηκε σε διορθωτικές, συμπληρωματικές δηλώσεις. Στο πλαίσιο μιας γενικότερης αναδίπλωσης επιβαλλόταν το «απεταξάμην» σε μεταρρυθμιστικές ιδέες και η επιστροφή στην πεπατημένη των μύθων. Κάπως έτσι, άλλωστε, φτάσαμε και στις σημερινές κυβερνητικές προτάσεις για το ασφαλιστικό, θέμα στο οποίο θα επανέλθω.

Νομίζω ότι απ’ όσα έχουν διατυπωθεί ως τώρα είναι προφανές πως η θέση των γυναικών στο ασφαλιστικό σύστημα δεν μπορεί να βελτιωθεί εύκολα χωρίς μια ριζική μεταρρύθμισή του. Άλλωστε, όπως είναι, πλέον, γνωστό -σχεδόν- τοις πάσι το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα αποτελεί ένα σύστημα «μωσαϊκό» ρυθμίσεων και υποσυστημάτων που είναι άδικο κοινωνικά ενώ ταυτόχρονα δεν είναι βιώσιμο οικονομικά. Στο πλαίσιό του δεν είναι δυνατό ούτε με ακρότητες ούτε με μερεμετίσματα νσ υπάρξει υγιής και βιώσιμη προοπτική. Χρειάζεται ένα νέο ασφαλιστικό σύστημα.

Ανήκω σε μια μικρή Πολιτική Κίνηση, την Ανανεωτική Εκσυγχρονιστική Κίνηση της Αριστεράς (ΑΕΚΑ) και είχα την ευθύνη για την πρόταση την οποία καταθέσαμε πέρυσι στον κοινωνικό διάλογο επί υπουργίας Γιαννίτση. Προτείναμε ένα καινούριο σύστημα τριών πυλώνων που θα παρέχει:

Τη Σύνταξη του Πολίτη για όλους και όλες μετά τα 65 έτη, η οποία θα προέρχεται αποκλειστικά από κρατική χρηματοδότηση, καθώς σ’ αυτή θα κατευθυνθούν όλες οι σημερινές κρατικές δαπάνες για τις συντάξεις, καθώς και οι αντίστοιχοι «κοινωνικοί πόροι».

Την Αναλογική Σύνταξη η οποία θα προέρχεται αποκλειστικά από τις εισφορές εργοδοτών και εργαζομένων και το ύψος της θα διαμορφώνεται σε απόλυτα ανταποδοτική βάση ανάλογα με τις εισφορές καθ’ όλο τον εργάσιμο βίο, χωρίς τα σημερινά κατώτατα όρια (15ετία και 4500 ένσημα). Τα όρια ηλικίας για την καταβολή της θα καθορίζονται από τον ίδιο τον εργαζόμενο αλλά, βέβαια, το ύψος της θα είναι το «αναλογιστικό ισοδύναμο», θα αναλογεί, δηλαδή, στις έως τότε εισφορές και στο χρόνο που προβλέπεται να τη λαμβάνει.

Την Πρόσθετη Σύνταξη σε αμιγώς κεφαλαιοποιητική βάση, η οποία θα παρέχεται από τα σημερινά επικουρικά ταμεία ή μετεξέλιξή τους, ενώ θα είναι δυνατό να παρέχεται μέσω και άλλων φορέων και – σε προαιρετική βάση – από ιδιωτικές εταιρίες.

Όσον αφορά ειδικότερες ρυθμίσεις για τις γυναίκες, προβλεπόταν αναγνώριση 2 ετών πρόσθετου χρόνου ασφάλισης ανά παιδί (υπήρχε και στην περυσινή κυβερνητική πρόταση) και καθιέρωση 2ετούς άδειας τοκετού-ανατροφής καλυπτόμενης από κρατικές δαπάνες. O ένας χρόνος της διετούς άδειας θα αφορούσε την περίοδο πριν και μετά τον τοκετό ενώ ο δεύτερος θα αφορούσε την ανατροφή και θα ήταν δυνατό να λαμβάνεται διακεκομμένα ως την ηλικία των 6 ετών του παιδιού. Tμήμα αυτού του δεύτερου έτους άδειας θα μπορούσε να λαμβάνεται και από τον πατέρα.

Όταν καταθέταμε αυτή την πρόταση δεν διεκδικούσαμε το copyright, αφού ανάλογες ιδέες είχαν διατυπωθεί από δυνάμεις της μεταρρυθμιστικής αριστεράς και στο παρελθόν. Για παράδειγμα, με αυτήν, περίπου, την πρόταση είχε αντιμετωπίσει το νομοσχέδιο -τότε- Σιούφα ο σημερινός πρωθυπουργός Κ. Σημίτης.

Παρ’ όλα αυτά δεν μπορώ να κρύψω τη χαρά και την ικανοποίησή μου όταν είδα ότι σε ανάλογες προτάσεις κατέληγαν πολλές από τις εισηγήσεις της ημερίδας, καθώς και ο χαιρετισμός του επικεφαλής των ευρωβουλευτών του ΠΑΣΟΚ Γ. Κατηφόρη.

Ένα σύστημα κοινωνικής ασφάλισης όπως αυτό θα είχε θετικά αποτελέσματα για τις γυναίκες, στη συντριπτική τους πλειοψηφία. Aντί ανελαστικών ρυθμίσεων, θα υπήρχαν δυνατότητες προσωπικών επιλογών. Aντί για προκαθορισμό από το νόμο ορισμένης ηλικίας συνταξιοδότησης, θα υπήρχε παροχή στον ασφαλισμένο/η του δικαιώματος επιλογής της ηλικίας συνταξιοδότησής του. Eπιπλέον, με τον 1ο πυλώνα και τη Σύνταξη του Πολίτη σε όλους ανεξαιρέτως του πολίτες είτε έχουν εργαστεί είτε όχι, θα καθιερωνόταν η πρόσβαση σε μια δέσμη βασικών κοινωνικών παροχών η οποία απορρέει απλώς από την ιδιότητα του πολίτη και θα προωθείτο, έτσι, και η προσωπική αυτονομία της γυναίκας. Mε τον 2ο πυλώνα και την Aναλογική Σύνταξη θα εξαλειφόταν η υφιστάμενη αδικία της απώλειας χιλιάδων ενσήμων, κυρίως από γυναίκες, αφού θα καταργούνταν τα σημερινά όρια και θα κατοχυρωνόταν η αξιοποίηση κάθε ενσήμου, ανεξάρτητα από το χρόνο εργασίας.

Να προσθέσω σ’ αυτό το σημείο το παράδειγμα το οποίο αναφέρεται στην εισήγηση της Αθ. Πετρόγλου στην ημερίδα και το οποίο είναι πραγματικά συγκλονιστικό και δείχνει το μέγεθος του αδιεξόδου στο οποίο οδηγεί τη συζήτηση για το ασφαλιστικό η κυριαρχία των μύθων. Αναφέρει η κ. Πετρόγλου πως με την πρόταση στην οποία καταλήγει η μελέτη της μαζί με τον Μ. Ματσαγγάνη για το ΚΕΘΙ και η οποία είναι παρόμοια με αυτήν που ανέφερα πριν «… μια γυναίκα που δεν είχε ποτέ απασχοληθεί σε μια αμειβόμενη θέση εργασίας (π.χ. επειδή είναι μητέρα δύο παιδιών) και συνεπώς δεν έχει καταβάλει ποτέ εισφορές κοινωνικής ασφάλισης θα δικαιούται:

1. Το πλήρες ποσό της Σύνταξης του Πολίτη.

2. Το μέρος της Αναλογικής Σύνταξης που αντιστοιχεί σε 4 πλασματικά έτη ασσφάλισης (δύο για κάθε παιδί).

Σύμφωνα με μετριοπαθείς υπολογισμούς (και με πλασματικά ένσημα υπολογιζόμενα στο επίπεδο των μέσων αποδοχών), το συνολικό ύψος των δύο συντάξεων θα φτάνει τις 88.900 δρχ. το μήνα …» Αντί, λοιπόν, να συζητούμε για τέτοιου είδους θέματα και προτάσεις που πραγματικά αλλάζουν τη θέση της γυναίκας, παραμένουμε εγκλωβισμένοι σε μύθους.

Το μέγεθος του αδιεξόδου στο οποίο οδηγεί τη συζήτηση για το ασφαλιστικό η κυριαρχία των μύθων αποδεικνύεται, όμως, και από τις εν εξελίξει κυβερνητικές προτάσεις.

Δυστυχώς, το κυβερνητικό εκκρεμές δε σταθεροποιήθηκε σε μια θέση βαθιάς και ριζικής μεταρρύθμισης που να οδηγεί σε ένα νέο σύστημα. Συνεχίζει τις ταλαντώσεις του, πάντα, όμως, στο πλαίσιο του υφιστάμενου, παρηκμασμένου και υπό κατάρρευσιν συστήματος. Κι από τη μία άκρη, πέρυσι, του τεντώματος των ορίων αυτού του συστήματος φτάσαμε φέτος στην άλλη, δηλαδή, στις σημειακές έως ανώδυνες αλλαγές.

Πέρα από τα επιμέρους, τέσσερα είναι τα μεγάλα προβλήματα.

Πρώτον, έχουν λανθασμένη (και αντεστραμμένη) αφετηριακή οπτική για το μέγεθος του προβλήματος. Πέρυσι, με βάση τη μελέτη του βρετανικού αναλογιστικού οίκου, το συνταξιοδοτικό σύστημα εμφανιζόταν να έχει τεράστιο πρόβλημα, συμπέρασμα με το οποίο συμφωνούσε τόσο η μελέτη της ΓΣΕΕ όσο και η παλαιότερη έκθεση Σπράου. Φέτος, το πρόβλημα μοιάζει να εξαφανίστηκε ως δια μαγείας.

Δεύτερον, η κυβέρνηση μοιάζει, πλέον, εγκλωβισμένη σε μια συζήτηση με το «κεφάλι κάτω και τα πόδια πάνω» για τη χρηματοδότηση. Γιατί αν το υφιστάμενο σύστημα δεν αλλάζει και απλώς του παρασχεθούν επιπλέον πόροι, είναι, όπως έχει γραφτεί, «… σαν να χύνεις περισσότερο νερό σε ένα σύστημα με τρύπιους σωλήνες από το οποίο αρκετό νερό πάει χαμένο, κάποιοι πίνουν με μεγάλους κουβάδες, οι πολλοί με ποτηράκια και κάποιοι καθόλου ...» Λόγω της βαθύτερης επίγνωσης του σχετικού αδιεξόδου οι προτάσεις της κυβέρνησης επί του θέματος ουσιαστικά παραπέμπουν το θέμα σε βάθος χρόνου ενώ χρησιμοποιούν και την οικεία και «πατροπαράδοτη» μέθοδο του δανεισμού (βλ. ομόλογα) που, αν ακολουθηθεί, θα επιβαρύνει το δημόσιο χρέος

Τρίτον, οι κυβερνητικές προτάσεις αφορούν τους μισούς μόνο ασφαλισμένους, αφήνοντας, μάλιστα, εκτός αλλαγών πολλά «ειδικά ταμεία» που καταναλώνουν μεγάλο μέρος των λεγόμενων «κοινωνικών πόρων». Το στοιχείο αυτό και μόνο ελαχιστοποιεί την όποια σημασία των προωθούμενων μέτρων.

Τέταρτον, οι κυβερνητικές προτάσεις δεν έχουν ποσοτικοποιηθεί (κάτι που είχε ζητήσει πέρυσι ακόμα και η ΑΕΚΑ για τις δικές της προτάσεις), πράγμα που εύλογα δημιουργεί καχυποψίες όσον αφορά την αποτελεσματικότητά τους. Αν οι προτάσεις Γιαννίτση κάλυπταν, ομολογημένα, μόνο το 1/6 του αναλογιστικού ελλείμματος των ταμείων ως το 2030, αντιλαμβανόμαστε τι ενδέχεται να συμβαίνει τώρα.

Ασαφείς είναι μέχρι στιγμής οι ειδικότερες ρυθμίσεις των κυβερνητικών προτάσεων όσον αφορά τις γυναίκες. Όμως, όπως σημείωσα και προηγουμένως, τα προβλήματα που απορρέουν από το ασφαλιστικό σύστημα για τις γυναίκες είναι πάρα πολλά για να μπορούσαν να λυθούν με λίγες ειδικές ρυθμίσεις.

Χρειαζόταν μια βαθιά και ριζική μεταρρύθμιση που, εκτός των άλλων, θα παραμέριζε πολλούς από τους μύθους που κυριαρχούν, παρότι μικρή σχέση έχουν με την πραγματικότητα και μεγαλύτερη με συμφέροντα, όχι πάντως των αδυνάτων και αδικημένων. Προϋπόθεση γι’ αυτή τη μεταρρύθμιση θα ήταν να λυθεί και το πρόβλημα αντιπροσωπευτικότητας που υπάρχει, όπως και πέρυσι, στον κοινωνικό διάλογο, αφού δε συμμετέχουν εκπρόσωποι των γυναικών, δηλαδή του μισού πληθυσμού της χώρας.

Το περιεχόμενο του βιβλίου που παρουσιάζεται σήμερα υποδηλώνει ότι υπάρχουν πολύ περισσότερες δυνάμεις διατεθειμένες να συνεισφέρουν σ’ αυτή την αναγκαία μεταρρύθμιση, απ’ αυτές που υπολογίζουν οι διάφοροι …έμφοβοι.

Μόνο και μόνο η συνεισφορά τους στο «ροκάνισμα» των μύθων οι οποίοι δημιουργούν τους –εν τέλει- αστήρικτους φόβους είναι σημαντική και αξιέπαινη.

Κουράγιο και καλή συνέχεια. Ιδιαίτερα στην ‘Α. Καραμάνου, που είχε την πρωτοβουλία της συγκέντρωσης αυτών των δυνάμεων.


 

Το τέλος του δράματος;

Ο μύθος για τον «ευρωστρατό» μάς απομάκρυνε από την πραγματικότητα

ΤΑ NEA 07/06/2002

Όλες οι τελευταίες πληροφορίες συγκλίνουν ότι πλησιάζουμε στο αίσιο τέλος του δράματος που έζησε η χώρα, γύρω από τον περίφημο «ευρωστρατό».

Στοιχείο κοινής ταυτότητας

Οι προοπτικές που ανοίγει για την Ευρώπη το ευρώ

Το ευρώ γνώρισε ένα αναπάντεχα θερμό καλωσόρισμα από τους πολίτες της Ευρώπης. Όλα τα έως τώρα στοιχεία υπερέβησαν και τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις.

...και πάλι μαζί (;)

του Θανάση Γεωργακόπουλου

 

Yπάρχουν, βέβαια, πολλοί τρόποι για να προσεγγίσει κανείς το εκλογικό αποτέλεσμα της 9ης Aπριλίου. Γράφοντας στο συγκεκριμένο περιοδικό ένας απ’ αυτούς αποκτά ιδιαίτερη αξία όσον αφορά την επόμενη μέρα.